Ä°zmir’den kilometrelerce uzakta Kalahari Çölü’nün sevimli ev sahipleri olan mirketler, Ä°zmir Ekonomi Ãœniversitesi (Ä°EÃœ) Psikoloji Bölümü mezunu Selin Ersoy tarafından inceleniyor.
Güney Afrika’daki Kalahari Çölü’nün Kuruman Nehri yatağında kurulu araÅŸtırma istasyonunda görev alan ilk ve tek Türk bilim kadını olarak görev yapan Selin Ersoy, her gün Sabah saat 05.30’da araÅŸtırma ekipmanlarını alarak üzerinde çalışacağı mirketleri arıyor. Ä°EÃœ Psikoloji Bölümü’nde aldığı eÄŸitimi boyunca hayvan davranışlarını incelemeyi hayal ettiÄŸini belirten Ersoy, Kalahari Çölü’nde 20 kilometrelik araÅŸtırma alanında mirketlerin biyolojik ve davranışsal ölçümlerini yaptığını söyledi. Ersoy, mirketler üzerine çalışmasının Erasmus DeÄŸiÅŸim Programı ile Ä°ngiltere’ye gitmesiyle baÅŸladığını belirterek, “Ä°ngiltere’de Cambridge Ãœniversitesi’nde bir davranışsal ekolog ve evrimsel biyolog olan Profesör Tim Clutton-Brock ile tanıştım. Dr. Clutton-Brock, 1993 yılında mirketlerde üreme sistemlerine ve sosyal davranışa iliÅŸkin ekolojik ve evrimsel belirleyicileri çalışmak üzere Güney Afrika Cumhuriyeti’nde Kalahari Çölü’nde bir araÅŸtırma istasyonu kurmuÅŸ. Ä°stasyonda baÅŸta Ä°ngiliz ve Amerikalı bilim insanları olmak üzere çeÅŸitli ülkelerden araÅŸtırmacılar bulunuyor. AraÅŸtırma grubuna katılmak için yazdığım proje kabul edilince 2013 yılındaki mezuniyetimin ardından Kalahari’de istasyonda görev almaya baÅŸladım” dedi.
TÃœRKÄ°YE’DEN Ä°LK VE TEK ARAÅžTIRMACI
Ersoy, mirketlere özgü “nöbet/gözcülük” davranışı, “kolektif yavru bakımı”, “üremenin dominant erkek ve diÅŸilerin bir ayrıcalığı olması” gibi konular üzerinde çalıştığını ifade etti. Mirketlerin kiÅŸilik faktörlerinin üreme ve savunma davranışlarıyla ilintisini araÅŸtırdığını anlatan Ersoy, Kalahari’deki araÅŸtırma merkezinde yaklaşık 20 yıldır bilimsel çalışmalar yürütüldüğüne, daha önce Türkiye’den herhangi bir araÅŸtırmacının orada yer almadığına dikkat çekti. Ersoy, merkezde zamanının dolu dolu geçtiÄŸine de deÄŸinerek, ÅŸunları kaydetti:
“AraÅŸtırma istasyonuna en yakın yerleÅŸim 6 saatlik bir sürüş mesafesinde. Ä°stasyonda 25-30 kiÅŸiyiz. Benim için gün Sabah vardiyasıyla baÅŸlıyor, 05.30 gibi araziye çıkıyorum. Åžu anda iÅŸim uzun zamandır alıştırma eÄŸitimi verdiÄŸim ve yaklaşık olarak 20 kilometrekarelik bir alana yayılmış bulunan mirket gruplarını tek tek bulmak. Beni gördükleri zaman etrafımı sarıyorlar. Bu kendimi en güvende hissettiÄŸim zamanları oluÅŸturuyor. Onlar çevremdeyken akrep, yılan gibi tehlikelerden bir anlamda korunuyorum. Mirketler bu hayvanlar üzerinden besleniyorlar.”
Mirketlerin Sabah ağırlıklarını ölçtüğünü, dişilerin üretkenlik durumlarını kontrol ettiğini, akşam vardiyasında da davranışsal gözlemler yaptığını anlatan Ersoy, çalışmaların bitmesiyle araştırmacıların kamyonetin farının aydınlattığı tozlu alanda futbol oynayarak vakit geçirdiğini söyledi. Ersoy, buradaki araştırmasını bir yıl içerisinde tamamlayacağını, ardından yine benzer çalışmaları sürdürmek istediğini dile getirdi.
CESUR BÄ°LÄ°M Ä°NSANINA ANLAMLI DESTEK
Ersoy, çevresinin desteÄŸini ise “Kalahari Çölü’ndeki bu araÅŸtırmada ilk Türk bilim insanı olmamın heyecanı, Cambridge gibi dünyanın önde gelen bir üniversitesinde doktora ÅŸansı elde etmiÅŸ olmamın gururuyla birleÅŸince ailem bu fikre daha kolay ısındı. ArkadaÅŸlarım ve Ä°zmir Ekonomi Ãœniversitesi Psikoloji Bölümü akademisyenleri beni bu konuda hep desteklediler. Özellikle Bölüm BaÅŸkanımız Prof. Dr. Hakan Çetinkaya’dan hem ihtiyaç duyduÄŸum akademik-bilimsel, hem de insani desteÄŸi aldım. Kısacası çevremdeki herkes benim bu heyecanıma ortak oldular” diyerek anlattı
