Himalayalarda, kedigiller ailesinin büyük kedi alt grubunun, şu ana kadar bulunan en eski fosiline ulaşıldı.
Fosil ÅŸimdiye kadar bilinmeyen ama halen Asya’da yaÅŸamakta olan “kar leoparına benzer” bir türe ait.
Latince Panthera Blytheae olarak adlandırılan fosilin kafatası parçaları üzerinde yapılan inceleme, 4.4 milyon yıl öncesinden
kalma olduğunu gösteriyor.
Tibet’teki bu keÅŸif, büyük kediler diye adlandırılan türlerin, ilk olarak Afrika’da deÄŸil Asya’da ortaya çıkıp evrildiÄŸi ve dünyaya buradan yayıldığı teorisini destekliyor.
ABD ve Çin’den paleontologların bulguları İngiltere’de Royal Society tarafından çıkarılan biyoloji araÅŸtırmaları dergisinde yayımlandı.
Uzmanlar hem anatomik veriler hem de DNA bulgularını kullanarak, kafatasının soyu çoktan tükenmiÅŸ ama bugün bilinen bazı türlerle aynı bölgelerde yaÅŸamış bir “büyük kedi” türüne ait olduÄŸu sonucuna vardılar.
Güney California Ãœniversitesi’nden Dr Jack Tseng “Bu kedi bildiÄŸimiz kar leoparlarının kızkardeÅŸi. GeniÅŸ bir alnı ve basık bir yüzü var. Ama biraz daha küçük. Bulut benekli leopar (Neofelis Diardi) boyutlarında” diye tarif ediyor.
Bulgular kedigillerin dünyanın neresinde ortaya çıkıp yayıldıkları konusundaki tartışmalara da yeni bir boyut getiriyor.
Dr Jack Tseng, “Biyologlar büyük kedilerin Asya kökenli oldukları hipotezini ortaya atmışlardı. Fakat DNA bulguları ile bulunan fosiller aynı yöne iÅŸaret etmiyordu” diyor.
Büyük kediler diye de anılan panterler (pantherinae) kedigiller (felidae) ailesinin aslan, jaguar, kaplan, leopar, kar leoparı, bulut benekli leopar gibi türleri kapsayan bir alt grubu.
DNA verileri bu grubun, kedigiller familyasının diğer kolu küçük kedilerden (felinae) yaklaşık 6.37 milyon yıl önce ayrışarak evrildiklerini gösteriyor. Kugar, vaşak ve evcil kediler bu alt gruba dahil.
Fakat bundan önce ulaşılan en eski fosil Tanzanya’daki Laetoli’de 1970’lerde Mary Leakey tarafından yapılan kazılarda bulunan 3.6 milyon yıllık “büyük kedi” diÅŸleriydi.
Yeni fosiller 2010 yılında Tibet’in güney batı bölgesindeki Zanda havzasında yapılan kazılarda, Dr Tseng ile meslektaşı ve eÅŸi Juan Liu’nun da aralarında bulunduÄŸu bir ekip tarafından bulunmuÅŸtu.
Bir nehir tarafından taşınmış 100 kadar kemik buldular. Bunların arasında biraz ezilmiÅŸ de olsa hemen tamamen bütünlüğünü korumuÅŸ bir “büyük kedi” kafatası da vardı.
Dr Tseng BBC’ye, o havzada kedigillere ait bir fosil bulmayı hiç beklemediklerini anlatıyor:
“Genellikle antilop ve gergeden buluyorduk fakat bu bulgular çok istisnaiydi. Porsuk, sansar, tilki gibi çok sayıda etobura ait kemikler bulduk.”
Yeryüzünün kayalarda izi kalan tarihi manyetik değişikliklerinden yararlanan magnetostratigrafi tekniği kullanılarak kemiklerin yaşı belirlendi.
Kemikler 4.10 ile 5.95 milyon yıl öncesi döneme aitti. Kafatasının yaşı ise 4.4 milyon yıl olarak saptandı.
Bristol Ãœniversitesi’nden büyük kedi uzmanı Dr Manabu Sakamoto “Bu çok önemli bir bulgu. Fosil kayıtlarındaki çok önemli bir boÅŸluÄŸu tamamlıyor” diyor.
“Bulgular büyük kedilerin önce Asya’da ortaya çıktığı tezine çok güçlü bir destek saÄŸlıyor. Ayrıca eski kedigillerin neye benzediÄŸine, nerelerde yaÅŸadığına dair önemli ipuçları sunuyor.”
Fakat, bir baÅŸka önde gelen büyük kedi evrimi uzmanı Teksas’daki A&M Ãœniversitesi’nden Profesör William Murphy, kafatası bulunan türün, kar leoparının yakın akrabası olduÄŸu çıkarımını sorguluyor.
“AraÅŸtırma ekibinin kafatasının kar leoparına çok benzediÄŸi iddiası sadece morfolojik (biçimsel) özelliklere dayanıyor, oysa bu morfolojik soyaÄŸacı halen yaÅŸayan türlerin DNA soyaÄŸacı ile örtüşmüyor. Dolayısıyla yeterince saÄŸlam bir tez deÄŸil” diyor.
Profesör Murphy yine de tezin doğru olması ihtimalinin bulunduğunu, ama daha başka bulgularla desteklenmesi gerektiğini söylüyor.
AraÅŸtırmayı yürüten Dr Tseng ile çalışma arkadaÅŸları önümüzdeki yaz Tibet’te araÅŸtırmalarını sürdürecekler.
BBC Türkçe
