Pandemi başladığından beri, 35 ülkede 19 hayvan türü COVID-19’a yakalandı, ancak insanlar en büyük risk olmaya devam ediyor
İnsan sahiplerinden köpeklere ve kedilere bulaşabilen hastalıklar soğuk algınlığı gibi normal bir evcil hayvan hastalığı olabilir mi, yoksa COVID-19 olabilir mi endişesi ve bilinmezliği dünya genelinde birçok hayvanın itlaf edilmesine sebep oldu.
Dünya Hayvan Sağlığı Örgütü’ne (OIE) göre, pandemi başladığından bu yana, 35 ülkede evcil kedi ve köpeklerden beyaz kuyruklu geyiklere ve hatta goriller arasında değişen 19 hayvan COVID-19’a yakalandı. Hamster salgını, insanları virüsle yeniden enfekte eden ikinci hayvan vakası olarak kayda değerdi ancak hayvanlardan insanlara bulaşan doğrulanmış COVID-19 vakaları çok azdı. Bilim adamları, hayvanlarda COVID-19’un acil riskini ve neden bazı hayvanların diğerlerinden daha duyarlı göründüğünü değerlendirmenin zor olduğunu söylüyor.
Her hayvan aynı derecede etkilenmiyor
COVID-19, hücreler üzerindeki anjiyotensin dönüştürücü enzim-2 (ACE-2) reseptörü aracılığıyla insanları enfekte ediyor; Pennsylvania Üniversitesi’nde virolog/veteriner Suresh Kuchipudi’ye göre, benzer bir ACE-2 reseptörüne sahip hayvanların virüse yakalanma riskinin diğerlerinden daha fazla olduğu anlamına geliyor.
Kuchipudi, “Hayvanlardaki ACE-2 reseptörlerinin insanlara benzerliğine dayanarak, en azından makul bir kesinlikle hangi hayvanlara virüs bulaşacağını tahmin edebiliriz.”
Vizon, su samurları, porsuklar, gelincikler ve yaban gelinciği gibi hayvanlar da evcil kedi ve köpeklerin yanı sıra duyarlı görünmektedir.
Bununla birlikte, diğer faktörler de rol oynamaktadır. Kuchipudi, insanlara yakınlık gibi bazılarının bilindiğini, bazılarının ise henüz tanımlanmadığını ve bu nedenle tek bir türün tüm üyelerinin eşit derecede duyarlı olmadığını söyledi.
Hong Kong’da araştırmacılar, Suriye hamsterlerinin Delta varyantı ile sözleşme yaparken, mağazada yanlarında saklanan cüce hamsterlerin olmadığını buldular. Benzer şekilde, aynı evde yaşayan aynı ailenin bazı üyeleri, bir başkası kapsa bile COVID-19’a yakalanmayabileceği gibi, Suriye hamsterlerinin tamamı olmasa da bir kısmı virüse yakalandı. Virüs ayrıca, enfekte hamsterlerin yakınında tutulan tavşanlara, çinçillalara, farelere ve kobaylara yayılmadı.
Eğitimli bir veteriner olan ve OIE’nin hazırlık ve dayanıklılık bölümünün başkanı Keith Hamilton, ev ortamında COVID-19’un evcil hayvandan insana bulaşması konusunda şu ana kadar gerçek bir risk olmadığını söyledi.“İnsanların enfekte olmuş evcil hayvanlara karşı dikkatli olmalarını ve enfekte bir kişinin etrafında olduğu gibi hijyen önlemleri almalarını tavsiye ediyoruz” dedi.
İnsanlar evcil hayvanlar için en büyük risk
Ev hayvanları, uygun bakımla izole edildiklerinde virüsü başka yerlere yayma şansları çok az olan insanlarla benzer bir süre boyunca bulaşıcı. Hong Kong hamsterları söz konusu olduğunda, çok küçük akciğer kapasiteleri, kısaca bulaşıcı olmalarına rağmen hala çok düşük bir risk oldukları anlamına geliyordu.
Hong Kong’un hamster salgını istisnai bir durumdu çünkü şehrin “ Sıfır COVID ” politikaları virüsün izini sürmeyi kolaylaştırdı ancak aynı şey gözlemlenemeyen doğal ortamlarında veya başka yerlerde geçerli değil.
Kuchipudi bu konuyla ilgili “Belirsizlik, diğer coğrafi ortamlarda da enfekte olabilecek başka hayvanlar olabileceğidir, ancak kimse onları gerçekten izlemiyor” dedi. “Dünyanın diğer bölgelerinden haber olmaması, bunun olmadığı anlamına gelmez.”
Virüsün ilk olarak 2019’un sonlarında ortaya çıktığı orta Çin şehri Wuhan’daki şu anda kapalı olan Huanan Pazarı’nda satılan vahşi hayvanlardan bulaşma durumu göz önünde bulundurulursa Kuchipudi, ilk olarak Güney Afrika’da tespit edilen daha bulaşıcı Omicron varyantının, insanlara geri dönmeden önce bir hayvan popülasyonunda da evrimleşmiş olabileceğini söyledi.
“Gelecekte benzer bir senaryonun tekrar yaşanması ve pandemi ‘bitmiş’ göründükten sonra bile insanları yeniden enfekte etmesi olası” dedi.
Ancak şimdilik, COVID-19 önlemleri dünya çapında kaldırılmış olsa bile, insanlar hem diğer insanlar hem de hayvanlar için virüsün en riskli kaynağı olmaya devam ediyor.
