ÇEŞİTLİ KAYNAKLARDA EVDE YAŞAYAN KÖPEKLERİN TUVALET EĞİTİMİ İLE İLGİLİ BİLGİLER İÇEREN YAZILARA RASTLAMAK MÜMKÜN İKEN, KEDİ TUVALET EĞİTİMİ İLE İLGİLİ PEK FAZLA BİLGİYLE KARŞILAŞAMIYORUZ. BUNUN SEBEBİ KEDİLERİN GENEL ANLAMDA EĞİTİLMELERİNİN ZOR OLMASI MI?
Köpeklerle kediler arasında gerek sosyal yaşantıları, gerek davranış kalıbı açısından, gerekse de mizaçları bakımından önemli yapısal farklar olduğu aşikardır. Buna bağlı olarak iki türün insanlarla olan ilişkileri de ciddi farklılıklar gösterir. Söz konusu eğitim olduğunda da bu farklılıklar insan faktörünün ise karışması ile birlikte doğal olarak sonuç üzerinde değişkenlik yaratacaktır. Bu bağlamda köpekler kedilerden daha kolay eğitilir önermesi doğru kabul edilebilir. Hatta daha da ileri giderek köpeklerin eğitilebilir, buna karsın kedilerin eğitilemez evcil canlılardan olduğu yaklaşımı bile kısmen doğru sayılabilir. Ancak tuvalet ihtiyacının giderilme şekli konusunda insanların iki türden ayrı ayrı beklentilerinin oluşu, köpeğin aldığı tuvalet eğitimine kedinin de tabi tutulması gereğini zaten ortadan kaldırmaktadır. Köpeğin görece daha büyük bir canlı oluşuna bağlı olarak evden daha geniş bir dış ortamda fiziksel egzersize ihtiyaç göstermesi, buna ayrılan sürenin aynı zamanda tuvalet ihtiyacını da gidermek amacıyla değerlendirilebilmesi, tabii ki beslenme saatlerinin ve biyolojik saatin tuvalet eğitimiyle programlanması koşuluyla köpeğin tuvaletini yaşam alanı olan evinde tutabilecek fizyolojik yapıya sahip bulunması gibi sebeplerle, evden dışarı çıkmayan kediler için uygulamada başka bir alternatif geçerli olmak zorundadır. Evde yaşayan kediler için hedef, bu amaca yönelik olarak özel üretilmiş kedi tuvalet kumlarını kullanmalarıdır. Yeri gelmişken de asıl sorunun cevabını vermek gerekir ki aslında kedilerin tuvalet eğitimi ile ilgili bilgiye fazlaca rastlanılamamasının ana nedeni, kedilerin bu konuda eğitilmelerinin zorluğundan ziyade, buna çok da ihtiyaç duyulmamasıdır. Çünkü kedilerde bu konu tümüyle onların doğuştan varolan ve zamanı geldiğinde kendiliğinden doğal olarak ortaya çıkan içgüdüsel davranışı neticesiyle çözüme ulaşır. Kediler henüz birkaç aylık yaştan itibaren dışkı ve idrarlarını kapatmak suretiyle gizlemek eğilimindedirler. Onlar için bu amaca hizmet eden en uygun mataryel ise kum ve nevileridir. Bu durumu kanıtlayan en iyi örnek ise uzun süredir evinde kedi besleyen tecrübeli hayvan severler tarafından da çok iyi bilinen, temizliği gecikmiş kum kaplarının bizzat kullanıcısı tarafından örtü ve benzeri malzemelerle kapatılması işlemidir. Evinize bir kedi getirdiğinizde, iki üç aylık ya da yetişkin olması fark etmemek üzere, onu ilk iş olarak, içerisini önceden doldurduğunuz kedi kum kabınına bıraktığınızda, tuvaletini bundan sonra nereye yapması gerektiğini işaret eden ve çoğunlukla da işe yarayan açık bir mesaj vermiş olursunuz. idrar yollarına ait problemleri ve psikolojik sorunları bir kenara bırakırsak, nadir olarak, bu uygulamanın iş görmediği durumlarda, özel bir çalışma yapmanız gerekebilir. Yine de bu çalışmayı eğitimden ziyade bir çeşit doğru tuvalet alışkanlığı kazandırma işlemi olarak tanımlamak daha yerinde bir tabir olacaktır. Satın aldığınız kum kabı küçük olduğu için kediniz onu kullanmayı tercih etmiyor olabilir; kediler içerisine oturduklarında rahat edecekleri bir kum kabı kullanmak isterler. Tersine kap yavru kediniz için çıkamayacağı büyüklükte veya yüksek olabilir. Bu durumda kuma ulaşamayacak ve tuvaletinin kumun dışında rastgele veya kendisine göre en uygun belirli başka bir yere yapacaktır. Bazen de kediler kapalı kum kaplarına girmeyi reddettiklerinden kumu kullanmazlar. Bu durumda ise başlangıç olarak kapalı kum kabının kapağını geçici olarak sökmek ya da alışana kadar kapalı kum kabının üst kısmını açarak kullanmasına imkan tanımak çözüm getirecektir. Kum kabıyla ilgili buraya kadar sayılan olası tüm olumsuz tahminlerin ötesinde, kedinin kum kabının evin içerisindeki konumunu yani bulunduğu odayı beğenmiyor olması da ihtimaller dahilindedir ki bu olasılığı göz ardı etmemek adına çeşitli yer değişikliği denemeleri de mutlaka değerlendirilmelidir. İlk defa kum kabıyla tanışan bir kedi için, sentetik ve suni bir yapıya sahip silikajel formundaki kumlar doğru bir başlangıç olmayabilir; kedi sahipleri için yüksek emicilikte, koku yapmayan ve idrarın uzaklaştırılmasını gerektirmeyen yapısı nedeniyle kullanım kolaylığı sağlaması ve pratik olması sebebiyle tercih edilen silikajeli, yetişkin de olsa tecrübesiz kediler yadırgayabilirler. Bu nedenle ilk etapta doğal yapısından dolayı kediler tarafından kolaylıkla benimsenen beyaz bentonit kum kullanılmalıdır. Benzeri fiziki koşullar sağlandıktan sonra, kedinize doğru tuvalet alışkanlığı kazandırmak üzere sabır ve ısrarla ve de özellikle yemek veya su tüketiminin hemen akabinde bizzat kendi ellerinizle onu kumuna taşımak, kuma teşvik amaçlı petshop ürünlerinden damlatmak ya da aynı amaca hizmet edecek bir uygulama olarak kedinin yanlış yere yaptığı idrarın küçük bir kısmını uygun bir yardımcı araç kullanarak yine kumuna bulaştırmak beklenenden de erken sonuç alınmasını sağlayacaktır.
Veteriner Hekim Ahmet Geyik
ahmet@atakoyveterinerpolikliigi.com
