İklim değişikliği ve yaban hayatı ticareti nedeniyle papağanların nesli tükenme tehdidi altında.
Gazi Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Esra Per, iklim değişikliğinin artan sıcaklıklar, değişen yağış düzenleri, orman yangınları ve kuraklık gibi etkilerinin papağanların yuvalama alanlarını tahrip ettiğini ve hayatta kalma şanslarını azalttığını belirtti. Ayrıca, yasa dışı ticaretin birçok papağan türünü yok olma tehlikesiyle karşı karşıya bıraktığını ifade etti.
Her yıl 31 Mayıs’ta kutlanan Dünya PapaÄŸan Günü vesilesiyle soruları yanıtlayan Per, papaÄŸanların doÄŸal olarak Güney Amerika, Avustralya, Asya ve Afrika’nın tropikal ormanlarında yaÅŸadığını ancak insan faaliyetleri nedeniyle dünya genelinde yaygınlaÅŸtığını söyledi. Dünya PapaÄŸan Günü’nün, bu türlerin korunması için farkındalık yaratma amacı taşıdığını vurguladı.
Dünya genelinde 400 kadar papağan türü var
Dünya genelinde yaklaşık 400 papağan türü bulunduğunu ancak iklim değişikliğine bağlı habitat kaybı, yasa dışı ticaret ve kaçak avcılık gibi nedenlerle bu türlerin yaklaşık üçte birinin neslinin tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu belirten Per, iklim değişikliği ve küresel ısınmanın papağanların habitatlarını daraltarak besin kaynaklarını azalttığını ve üreme alanlarını bozduğunu vurguladı.
Per, Artan sıcaklıklar, değişen yağış düzenleri, orman yangınları ve kuraklık gibi olaylar papağanların yuvalama alanlarını tahrip ediyor ve hayatta kalma ihtimallerini düşürüyor. Bu durum, özellikle göç eden ve belirli habitatlara bağımlı olan papağan türleri için büyük tehdit oluşturuyor. dedi.
Ä°klim deÄŸiÅŸikliÄŸinin yaÅŸam alanlarını olumsuz etkilemesi nedeniyle göç eden papaÄŸan türlerinin rotalarının ve göç zamanlarının deÄŸiÅŸebileceÄŸinden bahseden Per, Türkiye’de doÄŸal yayılış gösteren bir papaÄŸan türü olmadığını ancak yaban hayatı ticareti nedeniyle 1975 yılından beri papaÄŸanların Türkiye’de gözlenebildiÄŸini kaydetti.
“Türkiye’deki papaÄŸan nüfusu ve tür çeÅŸitliliÄŸi artıyor”
Yeşil papağan ve İskender papağanının Türkiye’de şehir merkezlerindeki kentsel yeşil alanlarda varlık gösterdiğini anlatan Per, şöyle devam etti:
Bu iki tür dışında kafes kaçkını olarak gözlenmekte olan 17 papaÄŸan türü arasında keÅŸiÅŸ papaÄŸanı, turuncu kanatlı Amazon papaÄŸanı ve Senegal papaÄŸanı popülasyon kurma riski olan türler. Türkiye’de doÄŸada görülen papaÄŸanların hem nüfusu hem de tür çeÅŸitliliÄŸi her geçen yıl artıyor. Bu kuÅŸlar ülkemize göç ederek yani uçarak gelmiyor. Ä°nsanlar kasti veya kazara bu kuÅŸları doÄŸaya bırakıyor. Bu nedenle de her geçen yıl farklı yerlerden papaÄŸan kayıtları geliyor. Ä°skender papaÄŸanının nüfusu, anavatanı olan Güney ve GüneydoÄŸu Asya’da habitat kaybı ve yasa dışı avlanma nedeniyle azalırken bu tür, evcil hayvan ticaretiyle dünyanın diÄŸer bölgelerine girdiriliyor. Türkiye’de de bu türün popülasyonu ve yayılış alanı artıyor. VatandaÅŸlar, benzerlikleri nedeniyle Ä°skender papaÄŸanını sıklıkla yeÅŸil papaÄŸanla karıştırıyor. YeÅŸil papaÄŸan Ä°skender papaÄŸanından daha yaygın olup 39 ilde, özellikle de Ä°stanbul, Ä°zmir, Ankara, Yalova, Antalya, Åžanlıurfa, EskiÅŸehir, Hatay, Adapazarı, Bursa, Mersin ve Gaziantep’te görülüyor.
Uluslararası DoÄŸayı Koruma BirliÄŸi (IUCN)’nin Kırmızı Listesi’nde nesli tehlike altında olan papaÄŸan türlerinin bulunduÄŸunu hatta Brezilya’nın kuzeydoÄŸusundaki tropikal kuru ormanlarda yaÅŸayan ve parlak mavi tüyleriyle tanınan bir papaÄŸan türü olan Spiks arası adlı türün habitat kaybı ve yasa dışı ticaret nedeniyle vahÅŸi doÄŸada tükenmiÅŸ kabul edildiÄŸini aktaran Per, bu listedeki türler arasında Türkiye’yi en çok ilgilendiren türün gri papaÄŸan olduÄŸunu ifade etti.
Per, Halk arasındaki popülaritesi nedeniyle uzun yıllar boyunca Türkiye’nin en çok ithal ettiÄŸi papaÄŸan türü olan gri papaÄŸanın nesli, yasa dışı ticaret ve habitat kaybı nedeniyle küresel düzeyde tehlike altında. Afrika’nın ekvatoral ormanlarında yayılış gösteren bu tür, zeki ve taklit yeteneÄŸi yüksek olduÄŸu için evcil hayvan olarak popüler. Koruma çabalarıyla, bu türün doÄŸal yaÅŸam alanlarının korunması ve yasa dışı ticaretinin azaltılması hedefleniyor. deÄŸerlendirmesinde bulundu.
“KeÅŸiÅŸ papaÄŸanı ve yeÅŸil papaÄŸan yerli türlerle rekabete girebilir”
Papağanların ekosistemde tohumların yayılmasına yardımcı olmak ve ormanların yeniden gençleşmesine katkıda bulunmak açısından önemli rolleri olduğuna değinen Per, papağanlar takımına ait türlerin neslinin tükenmesinin ekosistem üzerinde ciddi etkilere neden olabileceği uyarısında bulundu.
Papağanların doğrudan istilacı kuşlar olarak kabul edilemeyeceğini ancak bazı bölgelere insan etkisiyle yerleşerek yerel ekosistemler üzerinde olumsuz etkiler oluşturabildiğini dile getiren Per, Özellikle keşiş papağanı ve yeşil papağan gibi türler, doğal yaşam alanları dışında tanıtıldıkları bölgelerde hızla çoğalarak yerel ekosistemler üzerinde baskı kurabilir. Bu papağanlar, yerli kuş türleriyle besin ve yuvalama alanları için rekabet edebilir, sosyal ve ekonomik zarar verebilir. sözlerini sarf etti.
Gelecek yıllarda Türkiye’de doÄŸada popülasyonlar kurmuÅŸ farklı papaÄŸan türleriyle karşılaşılabileceÄŸi öngörüsünde bulunan Per, Türkiye’de karar verici kurumların önlem olarak yeÅŸil papaÄŸan ithalatını yasakladığını ancak Ä°skender papaÄŸanı ithalatının devam ettiÄŸini, her iki türün de ülke içinde ticaretinin serbest olduÄŸunu ve bu durumun bir biyogüvenlik sorunu oluÅŸturduÄŸunu iÅŸaret etti.
Per, Kentsel yeşil alanlarda yuvalayan ve farklı hayvan türleri ile bir arada bulunan bu türler yasa dışı biçimde toplanıyor ve kafes kuşu olarak yasa dışı ticaret döngüsüne girebiliyor. Bu iki papağan türünün ticaretinin tamamen yasaklanması gerekli. diye konuştu.
Türkiye’de papaÄŸan sayımları araÅŸtırması
Son yıllarda büyükÅŸehirlerde artan papaÄŸan popülasyonunu izlemek ve farkındalığı artırmak amacıyla 2016’da baÅŸlattıkları “Türkiye papaÄŸan sayımları” araÅŸtırması ile internet temelli bir vatandaÅŸ bilimi projesi yürüttüklerini belirten Per, ÅŸu bilgileri paylaÅŸtı:
Bu çalışmada gönüllü gözlemcilerin papağan gözlemleri ile tür çeşitliliği, yayılış gösterdikleri yerler, nüfusları ve etkileri izleniyor. Araştırmanın başında Türkiye’de insan etkisiyle doğada üreyen iki tür; yeşil papağan ve İskender papağanının araştırılması hedeflenmişti. Aradan geçen zamanda vatandaşların çok farklı papağan türlerini de doğada gördüğü belirlendi ve kafes kaçkını statüsünde 17 papağan türü daha tespit edildi. Bu araştırmanın en önemli kısmını halka ulaşmak ve doğru bilgi vermek oluşturuyor. Sonraki süreçte gelen bilginin doğruluğu teyit ediliyor ve izleme yapılıyor. Öte yandan vatandaş bilimi, toplumda bilimsel farkındalığı ve doğa koruma bilincini artırarak sürdürülebilirlik çabalarına katkı sağlıyor.
PapaÄŸan dünyasının “en”leri
Doç. Dr. Esra Per’in verdiÄŸi bilgilere göre, çeÅŸitli özellikleriyle diÄŸerlerinden ayrılan bazı papaÄŸan türleri şöyle:
En kritik düzeyde nesli tehlike altındaki papaÄŸan türü Kakapu (Strigops habroptilus): Ä°nsan etkisi, habitat kaybı, yırtıcı hayvanlar, düşük üreme oranı ve genetik çeÅŸitlilik eksikliÄŸi nedeniyle popülasyonu azalıyor. Yeni Zelanda’ya özgü kuÅŸ, ayrıca uçamayan tek papaÄŸan türü.
En zeki papaÄŸan türü gri papaÄŸan (Psittacus erithacus): Batı ve Orta Afrika’da endemik olan tür çeÅŸitli kelimeleri ve sesleri taklit edebilme kabiliyetinin yanı sıra problem çözme yeteneÄŸiyle tanınıyor.
En uzun mesafe göç eden papaÄŸan türü göçmen papaÄŸan (Lathamus discolor): GüneydoÄŸu Avustralya’da yaÅŸayan ve nesli tehlike altında olan papaÄŸan türü, Tazmanya’ya göçü sırasında yaklaşık 1500 kilometre mesafe katedebiliyor.
En büyük papaÄŸan türü çivit mavisi ara (Anodorhynchus hyacinthinus): Yaklaşık 1 metre uzunluÄŸundaki tür, güçlü gagası ve uzun kuyruÄŸu ile dikkati çekiyor. Güney Amerika’da, özellikle Brezilya’nın Pantanal bölgesinde yayılış gösteriyor. Yasa dışı ticaret, habitat kaybı ve avcılık, türün popülasyonunu olumsuz etkiliyor.
En küçük papaÄŸan türü turuncu yüzlü cüce papaÄŸan (Micropsitta pusio): Ortalama 8,6 santimetre uzunluÄŸunda ve 12 gram ağırlığında. Papua Yeni Gine’de yaÅŸayan bu tür, hızlı hareketleri ile de biliniyor.
En uzun ömürlü papağan türleri mavi ve sarı ara (Ara ararauna): 50-60 yıl arasında yaşayabiliyor ve uygun koşullarda 70 yıla kadar ömür sürebiliyorlar.
En kısa ömürlü papağan türü pigme papağanlar (Micropsitta türleri): Genellikle 10-15 yıl gibi daha kısa bir ömre sahip bu küçük papağanlar Papua Yeni Gine ve çevresindeki bölgelerde doğal olarak bulunuyorlar.
En parlak renkli papaÄŸan türü güneÅŸ rengi papaÄŸan (Aratinga solstitialis): Parlak sarı, turuncu, yeÅŸil ve mavi renklerle süslenmiÅŸ tüyleriyle tanınan papaÄŸan türü Güney Amerika’nın kuzeydoÄŸusunda, özellikle Guyana ve Brezilya’da bulunuyor.
En büyük popülasyona sahip papaÄŸan türü muhabbet kuÅŸu (Melopsittacus undulatus): Avustralya’nın doÄŸal faunasının bir parçası olan muhabbet kuÅŸu, aynı zamanda dünyada evcil hayvan olarak en çok tercih edilen papaÄŸan türü olarak biliniyor.
kaynak:https://www.f5haber.com/