Tüm dünyayı etkileyen koronavirüs hakkında sosyal ağlarda ve basın yayın organlarında çok fazla şey söyleniyor. Öncelikle koronavirüsü tanıyalım. Koronavirüsler birçok türde, türe özgü tipleri ile farklı hastalıklara yol açan büyük bir virüs ailesidir. İnsanlarda görülen tipleri çoğunlukla solunum yolu enfeksiyonları ile kendisini göstermektedir. Bu aileden Covid-19 (Sars-CoV2) adı verilen alt tip bugünlerde tüm dünyada salgına sebep olmuş ve ölümlere yol açmaktadır.
Covid-19’un vücuda girdikten sonraki inkübasyon süresi 2-14 gün olarak tespit edilmiştir. Bulaştırıcılık süresinin ise belirtilerden 1-2 gün önce başladığı ve semptomlar kaybolduğunda bittiği düşünülmektedir.
Covid-19’un havadan bulaştığını söyleyenler hatalı bir ifade içindeler. Covid-19 damlacık yolu ile yani bizlerin konuşması, öksürmesi sırasında havaya saçıldıktan sonra kıyafetlerimize ya da kullandığımız eşyalar üzerine düşmekte ve buralara dokunulduğunda ellerimize bulaşmaktadır. Ellerimizle de ağız, göz, burun mukozamıza dokunduğumuzda virüsü vücudumuza almaktayız. Kısaca doğrusu Covid-19 insanlardan insanlara temas ile bulaşmaktadır. Çok yakın mesafede iki insanın uzun süreli sohbeti de risklidir.
Vücuda giren virüs solunum güçlüğü, öksürük, boğaz ağrısı, ateş ve yeni eklenen semptomları olan kusma, ishal gibi belirtiler vermektedir.
Virüs sadece yaşlıları etkiliyor.-YANLIŞ!
Covid-19 her yaş grubunu etkilemektedir. Sadece kronik hastalıkların daha yoğun olması ve bağışıklıklarının gençlere göre daha zayıf olması nedeniyle yaşlılarda daha yoğun görülmektedir. Gençlerin birçoğu yaşlılara oranla hafif atlatmaktadırlar.
Virüs herkesi öldürecek-YANLIŞ!
Covid-19 bağışıklığı düşük, kronik hastalığı olan insanlar için maalesef ölümcül olmaktadır.
Virüs hayvanlardan bulaşmaktadır.-YANLIŞ!
Covid-19 kesin kaynağı bilinmemekle birlikte yarasalarda görülen bir koronavirüs ile benzerlik gösterdiği için yarasalar sorumlu tutulsa da kesin bir bilgi yok. Evcil hayvanlarla ilgili hayvanlardan insanlara bulaştığına dair bir kanıt olmadığı Dünya Sağlık Örgütü ve birçok veteriner hekim birlik ve kurumları tarafından bildirilmektedir. Ayrıca yapılan çalışmalar evcil hayvanlarla yaşayan insanların bağışıklıklarının daha güçlü olduğunu ve temizlik kurallarına daha çok dikkat ettiklerini ortaya koymuştur.
İnsanlar virüslerini hayvanlara bulaştırır.-YANLIŞ!
Covid-19’un insanlardan hayvanlara bulaştığına dair bir kanıt bulunmamaktadır. Ancak dışarıda gezdirdiğimiz hayvanlarımızın bizler için mekanik taşıyıcı olmamaları adına eve getirdiğimizde onlara özel temizleyici ürünlerle temizlemek faydalı olacaktır.
Maske virüs bulaşmasını önler.-YANLIŞ!
Maskeler hasta insanların etrafa damlacık saçmamaları konusunda faydalıdır. Hastalığın bizlere bulaşmasını engellemez (profesyonel olanlar hariç).
Dezenfektanlar temizlikte yeterlidir.-YANLIŞ!
En etkili temizlik ellerin 20-40 saniye kadar sabunlu su ile iyice yıkanmasıdır. Dezenfektanlar kısmen ve geçici süre kullanılabilir.
Ağız ve burunu tuzlu su ile yıkama yapmak virüsü öldürür.-YANLIŞ!
Bu konuda hiçbir bilimsel veri bulunmamaktadır. Hatta tuzluluk oranına bağlı olarak tahriş edici etki gösterebilir.
Şu ana kadar hastalığın tedavisine dair kesin bir tedavi hala bulunamamıştır. Bu dönemde iyi beslenme, iyi uyku ve bağışıklık güçlendirici gıda ve desteklerin alınması uzmanlar tarafından önerilmektedir. Evcil hayvanlarımız için de veteriner hekiminizin bireye özel önereceği destekler bu dönemde kullanılabilir.
Kısacası dünyamızı ve insanlığı etkileyen bu virüsten korunmak adına hijyen kurallarına her zamankinden fazla dikkat etmeliyiz. Resmî kurumların önerdiği sürede EVDE KALIN, ELLERİ YIKAYIN, BİREYLER ARASI MESAFEYİ KORUYUN. Hepimize sağlıklı günler.
Vet. Hek. Dr. Müjgan ÇEVİK AKSAY
Farmakoloji ve Toksikoloji
